Zer da
JolasPlaza haurrek parte hartzeko proiektua da, jolaserako eremua modu partekatuan diseinatzeko.Haurrei jolaserako eremu publikoen eraikuntzaren logika gerturatzeko hiriko pedagogia-programa bat.Hiriko eremu partekatua elkarrekin diseinatzeko eta eraikuntzan parte hartzen duten eraikuntzako eta diseinuko eragile eta profesionalen lana ezagutzeko aukera.
JolasPlazak haurrek jolas-eremuetan eta hirikoetan dituzten behar funtzionalen berri izan eta horiek baloratzeko aukera ere eskaintzen du.Arkitektura publikoaren azken erabiltzailea hiri-diseinuaren proiektu-garapenean txertatzeko, jatorrian bere beharrak asetzeko eta diseinuan parte-hartzea ahalbidetzen duten formulak bilatzeko esperientzia bat.
Haurrek diseinatzen dutenean
Nabarmena da haurrek, espazio publikoetan pentsatzen dutenean, beraien jolaserako erabileretan eta ekipamenduetan pentsatzeaz gain, bizitza partekatzen duten pertsonak eta haien beharrak ere kontuan hartzen dituztela:lagunak, anai-arreba gazteagoak, gurasoak, aitona-amonak... horrela, espazio horiek askotariko erabilerak izaten dituzte, eta batzuen eta besteen artean gizartearen zati handi bat barneratzen dute azkenean.
Joko-eremuaren lankidetzazko diseinua “aitzakiatzat” hartuta, harreman afektiboak eta belaunaldien arteko harremanak landu genituen, espazio publikoarekin duen lotura erabakitzen duten arloak baitira, eta gaur egun familiartekoen eta lagunen laguntzarekin erabiltzen dituzte.
Jolasa, parte-hartzeko tresna den heinean
Espazio publikoa aktibatzeko tresna bat ere bada jolasa; partaidetzan oinarritutako tresna eraldatzaile bat, interakziorako eta kalearen erabilera berreskuratzeko eta denok kaleaz gozatzeko balio duena.Harremanak izateko eta elkar ezagutzeko modu dibertigarri eta lasaia da.Parte-hartzeko aukera ematen duen eta prozesurako metodologia gisa erabiltzen dugun tresna.Jolaserako eremuak diseinatzeko jolastea, hirian dauden hiri-ekipamenduak ezagutzeko jolastea. Azken finean, arkitekto izaten jolastea.
Nork parte hartzen duten JolasPlazan
Portugaleteko Udala: Alkatetza, Gizarte Parte-hartze eta Berrikuntza Saila, Hirigintza Saila, eta Lan eta Zerbitzuen Saila.
Maestro Hernández plazako Hirigintza Lana: Obrako arkitekto zuzendaria, Eraikuntza-enpresaren obren burua eta jolaserako ekipamendua eraikitzeko materiala hornitzen duen enpresa.
Esku-hartze eremua eta harreman alorra: Bizilagunak eta auzoko elkarteak, Lehen Hezkuntzako Ikastetxeak, auzoko aisialdiko haurren elkarteak.
Repelegako auzoko haurrak: 8 eta 11 urte arteko Antonio Trueba eta Maestro Zubeldia LHIetako 23 ikasle.
Arkitente programa: Programa honek haurrei arkitekturarekiko eta hiriarekiko interesa hurbildu nahi die.Era berean, Arkitente BAT (www.urbanbat.org) hiriko pedagogiaren proiektu orokorraren parte da, jarduera teoriko-praktikoekin, eta herritarrak inguruaren eraldaketan trebatzeko asmoz hiriak eskaintzen dituen ikaskuntzarako aukera anitzak aztertzea du xede.
Tailerren Edukia
Lehen lan-saioetan, haurrek Plaza Maestro Mateo Hernandezeko hirigintza-proiektuaren ezaugarriak ezagutu dituzte laneko arkitekto zuzendariaren eskutik.Jolaserako arkitektura bereziaren eta jolaserako eremuen adibide batzuekin interesatzeko aukera izan dute.Plazatik hurbil duden haurrentzako zenbait ekipamendu aztertu eta alderatu dituzte haien funtzionaltasuna eta erabilera baloratzeko, eta Plazako hirigintza-obra bisitatu dute, obrako arkitekto zuzendariak gidatuta.
Bigarren etapan plazaren diseinurako hurbiltze-prozesua hasi dute, eta horretarako, jolastu ahal izateko hainbat jolas marraztu dituzte eta plaza zeinekin eta zeinentzat izan beharko lukeen aztertu dute.Zoruaren kolorea eta forma orokorra proposatu dute, baita diseinuaren lehen zirriborroa ere (banaka).
Batzarren bidez, guztien beharrak asebeteko dituen plazaren diseinu bakarra adostu ahal izan da.Horretarako, eskalekin eta proportzioekin lan egin dute, eta horrela, egiaztatu ahal izan dute proposamenek nahikoa dutela 750 m2-ko azalera mugatua. Era berean, aurrekontu-unitateekin lan egiten dute, eta horri esker, diseinua laneko aurrekontu-aukeretara hurbildu ahal izan zen. Behin betiko diseinua adostu ostean, jolas mota eta orubeko kokapen zehatza zehazteko, haurrek maketa eraiki dute eskalan. Horrela, ekipamenduaren diseinua zehatzago egin ahal izango dute eta hobekuntza-aukerak eta proposatutako diseinuko aldaketak ostera ere aztertu ahal izango dituzte.
Parte-hartzeko proiektuaren azken fasea amaitzeko, haurrak obrara gonbidatuko dituzte eraikuntza eta diseinuaren gauzatzea egiaztatzera.
Helburuak
Helburu orokorrak
– Herritarrek parte hartzeko prozesuak haurtzarotik hasita aktibatzea.
– Haurrek hirian erabiltzen diren hiri-eremuen gainean izan ditzaketen beharrak entzutea.
– Hiri-espazioa berreskuratzea haurren artean elkarreragiteko, haiek diseinatutako espazioarekin afektibitate-loturak sortuz.
– Haurrak diseinuan inplikatutako eragile desberdinetara eta hiriaren eraikuntzara (eta alderantziz) hurbiltzea.
– Jolasa parte-hartzeko tresna eta eraikitako inguruarekiko jarrera kritiko eta arduratsuak sortzeko tresna gisa erabiltzea.
Helburu pedagogikoak
– Bizi diren eremuko espazio publiko/pribatuak, barnekoak/kanpokoak bereizten ikastea.
– Hiri-eremuak aztertzeko eta ikertzeko gaitasunak garatzea bilaketa- eta ikerketa-jardueren bidez.
– Eremu publikoa diseinatzen ikastea ingurunea eraldatzeko eta hobetzeko.
– Kreatibitatea hobetzen duten formatuetan eta euskarri plastikoetan lan egitea.
Parte-hartze prozesuaren emaitza eta Plazaren diseinuaren emaitza
Diseinuak eta aurretiazko ideiak
Proiektu hau plazaren urbanizazio-proiektuaren aurkezpenarekin hasi genuen.Jose Ramón Angiano udal-arkitektoa arduratu zen modu errazean eta haurrei egokitutako hizkuntzarekin plazan egin beharreko hobekuntzen berri emateaz, baita jolaserako erreserbatutako eremuko espazio-ezaugarrien berri ere.Gaur egun, plaza jolas-eremura zuzendutako hainbat plataformaz dago osatuta.Plazara iristeko kaleen altuera-diferentziara egokitzen diren landare-parterreak ere baditugu.Erreformak plataformen altuera desberdinak ezabatzen ditu eta bi eremu lau osatzen ditu, elkarren artean eskailerekin eta arrapalekin konektatuta.Irtenbide honen bidez, jolas-eremura bideratutako azalera zabaldu egiten da eta perimetroan zuhaitzez inguratutako atseden-lekua jar daiteke. Bestalde, plazatik gertu kokatzen den osasun-etxerako sarbidearekin auzoaren konexioa errazten du.
Lehen ariketa gisa, haurrei galdetu genien plazan zertan eta norekin jolastea gustatuko litzaiekeen.Haiek zituzten beharrak, nahiak eta plazarako hobekuntza-asmoak azaldu zituzten modu grafikoan.Ondoren, marrazki horiek besteei erakutsi zitzaizkien partekatzeko eta bat zetozen ideiak eta proposamenak bilatzeko. Ariketa hori egin genuen eremuko kolorea, forma eta morfologia erabakitzeko, baita diseinua egokituko zitzaien haurren adina zehazteko ere.
Plazan jolastea gustatuko litzaizkigukeen jolas guztiak eta ideiak bateratzeko eta horien artean erabakitzeko,hainbat batzar egin genituen.Metodologia hori erabiliko genuen zoruaren topografia eta kolorea elkarrekin zehazteko, baita jolasak zer adinetako haurrei zuzenduta zeuden zehazteko ere.
Lehen batzarretan ideia hauek erabaki ziren:(Botazioen ordenaren arabera)
Jolasak: Saskibaloia, futbola, ziba, harrapaketan, lasterka eta twister.
Norekin eta norentzat dira jolasak? 1 eta 12 urte artean, eta oro har, adin guztietarako
Zorua nolakoa izatea gustatuko litzaizuke? laua, ohe elastikoekin, bigun samarra, zoruan jolasen marrazkiekin.
Zer koloretakoa? urdina, Portugaleteko itsasoarekiko hurbiltasunarekin lotuta.
Plazaren diseinua gauzatzen hasi baino lehen, Plaza Maestro Mateo Hernandez plazaren inguruetan dauden jolaserako zenbait eremu aztertu genituen.Haurrek aipatu zuten batez ere adinez txikiagoak ziren haurrentzat zeudela diseinatuta.Gogoeta horren emaitza gisa, leku horien alor positiboak eta hobetu daitezkeenak baloratu zituzten eta pilotan, saskibaloian, harrapaketan, trukemen eta ziban jolastu ahal izateko leku gehiago eskatu zituzten.Kolore eta formen aukerak zabaldu ahal izateko eta beste diseinu-formatu batzuk eskaintzeko, haurrei jolaserako arkitekturaren adibide bereziak erakutsi genizkien.
Obrara bisita, diseinatuko den jolaseko eremua ezagutzeko.
Saioetako batean, hirigintza-obrara gerturatzeko aukera izan genuen gauzatze-lanak gertu-gertutik ezagutzeko.Hiriak hobetzeko horrelako esku-hartze motak egiteko beharrezkoak diren zereginak azaldu zizkigun arkitekto zuzendariak: indusketa-lanak, urbanizazio berrian babesten eta mantentzen diren zuhaitzak, pasabideak, eskailerak eta arrapalak, eta jolasetara bideratutako eremu lauaren dimentsio erreala.
Jolaserako eremuaren diseinua eskalan
Haurrek jolas motak, adinak, kolorea eta zoruaren forma erabaki zutenean, taldetan banatu ginen haien kokapena plano batean marrazteko.Eskala grafikoak erabili genituen jolasen antzeko dimentsioekin jolasteko eta orubean ondo egokitzen diren egiaztatzeko.Planoak eskala desberdinetan erabili genituen behin betiko diseinuak lantzeko.Lehen zirriborroa bikoteka diseinatu ostean, lantaldea zabaldu genuen talde bakoitzean adostutako ideiak izango lituzketen lau proposamen diseinatzeko.
Batzarra egin genuen lau proposamenak baloratu eta diseinu bakar bat elkarrekin diseinatzeko ideia interesgarrienak ateratzeko.Hauek izan ziren lau proposamenak eta haien balorazioak.
Proposamen hauen artetik, ideia hauek atera ziren:
– Oreka perimetraleko ibilbidea orubearen kanpoaldetik eta barneko eremu bat libre utzi baloian eta beste jolas batzuetan molestatu gabe jolastu ahal izateko.
– Txikien eremua terrazetatik hurbil kokatzea, tabernetan dauden helduek errazago zaindu ahal izateko.
– Tarteko eremu bat ipintzea ohe elastikoekin, txirristarekin, bira ematen duten elementuekin eta saskidun zabuarekin hainbat adinetako eta mugitzeko gaitasun handirik gabeko haurrek erabil dezaten.
– Azalera-mugarengatik, ez dago helduentzako eremua ipintzeko lekurik.
Maketa eskalan egitea
Kokapen orokorra eta jolas motak erabaki ostean, taldetan banatu ginen maketa eskalan eraikitzeko.Jarduera honek jolasen dimentsio errealak eta segurtasun-eremuak egiaztatzeko balio izan zuen, baita laneko partida honetarako aurrekontuaren arabera jolas posibleen kopuruak eta ereduak egiaztatzeko ere. Horretarako, eskala-kontzeptua eta proportzioarena hobeto ulertzen lagundu ziguten erreferentzia grafikoekin lan egin genuen.
Behin betiko diseinua 4 jolas-eremutan banatzen da:
Oreka linealeko jolas-eremua orubearen ekialde, hegoalde eta mendebaldeko zatian. Igotzeko egiturak eta soken egiturak dituen oreka-ibilbide bat izateko beharrari erantzungo zaio diseinu honekin. Ibilbidea haurren eremutik eta dauden taberna eta lokaletako terrazen gertuko perimetrotik urruti egongo da. Ibilbidea 6 eta 14 urte arteko haurrentzat dago pentsatuta.Jolas horien kokapen perimetralari esker, jolas-eremutik zoruaren zati bat libre uzteko behar bereziari erantzuten dion erdiko eremua libre geratuko da.Eremua urdin-koloreko kautxuzko zoruarekin dago babestuta, geometria triangeluarrarekin. JolasPlazako logotipoaren S letraren tipografiaren dago eginda.
Erdiko eremu liberatuak haurrek jolasteko eskatzen duten hainbat jolas ahalbidetzen ditu.Erdiko eremu honek baloiarekin, zibarekin, trukemen eta abarrean jolastu ahal izateko aukera eskaintzen du. Izan ere, zoru lau gogorra eta monokromatikoa du eta jolasplazaren logotipoa duen serigrafiarekin eteten da eremu horren erdigunean.Logotipo honek jolaserako jokoak berriz asmatzeko eremua eskaintzen du.Ez dago pentsatuta eremu honetan beste jolasik instalatzea; izan ere, zoladurak aukera ematen du jolas oro klarionarekin marrazteko, haurren moden arabera.Eremu hau haur helduek erabil dezakete, eta horretarako, perimetroan, sokazko babes-itxitura bat eta zenbait kirol-ekipamendu jar daitezke; esate baterako: saskia eta atea, eremua inguratzen duen ibilbide perimetrala aprobetxatuz.
Jolas klasikoen eremua Eremu honetan, hiri-altzari klasikoa ipintzea dago pentsatuta, hauek esate baterako: zabu egokitua, txirrista eta txikiagoak diren haurrek ere erabil ditzaketen elementu birakariak.4 eta 8 urte arteko haurren beharretara egokitzen da.Eremu hau neska eta mutil txikienen eremuarekin mugatzen da. Guztiek erabiltzeko moduko ohe elastikoak ipiniko dira.
Oso haur txikientzako eremua: Eremu hau plazaren ipar-ekialdeko ertzean dago, tabernetako terrazen eremutik gertu.Eremu hau espazio liberatua da, eta ertzean eraikin bolumetrikoa du, haur txikienek katuka igo eta lau oinean ibil daitezen.Aurrekontu-muga dela eta, eremu honetan, plazatik gertu dagoen jolaserako eremuan dagoen jolasteko altzariren bat berriz erabili eta berriz kokatzeko aukeraren inguruan hitz egin zen.
Atseden hartzeko eremu perimetrala eta helduentzako zaintza: Haurrak helduekin batera egon ohi dira, eta askotan, aitona-amonekin. Orube honek dimentsio mugatua du aitona-amonentzako kirol-jolaserako eremu bat txertatzeko, eta hori dela eta, banku perimetraletan pedalak jartzea proposatzen dute aitona-amonek ariketak egin ditzaten ilobak zaintzen dituzten bitartean.Aitona-amonen mugikortasuna aktibatzeko eremua ipintzeko beste aukera bat gertuen dagoen jolaserako eremua izan daiteke, baina horrela, haurrak jolasteko altzaririk gabe geratuko dira.
Eskola-jolastokiak zabaltzeko eskaera: Haurrek futbolean eta saskibaloian jolasteko tokia behar dute auzoan, gainerako bizilagunei molestatu gabe.Horretarako, bi irtenbide planteatu dituzte:Erdiko eremua sare batzuekin babestea, baloiarekin jolasteko, eta asteburuetan, arratsaldez, futbolean eta saskibaloian jolasteko gertu dauden eskoletako jolastokiak zabaldu ahal izatea.
Estalitako eremua: Aurrekontuan izan den mugaren eraginez, haurrak ez dira lehenesten. Hala ere, beharrezkoa dela uste dute hegoaldeko eremuan eta etxebizitzetatik urrun estalitako gune bat ipintzea.
Gaur egun, Portugaleteko Repelega auzoko haurrek proposatutako diseinua osatzeko eta gauzatzeko aukera ematen duen dokumentazio grafikoa (zuinketa-planoak, memoriak eta balorazio ekonomikoa) prestatzen ari gara.
Haurrek diseinatutako espazioaren eraikuntza
Haurrekin diseinua eratu ondoren, gure lana diseinu horren moldaketa lana egitea izan zen. Diseinua obra araudietara eta segurtasun legeetara moldatu beharrean, ondoko proposamena plazaratu zen. Proposatutako diseinuak, inguraldeko ibilbide perimetrala, jolas elementuen zonalde eta ereduen mantentzea, segurtasun zoruaren geometria eta kolorea eta erdialdeko zonalde librea mantentzen du.
Bideo honetan partaidetza prozesuaren laburpen eta ondorioak ezagutzeko aukera badago. Zuen gustukoa izatea espero dugu.
Proiektuaren argazkiak hemen ikusgai
